هوش هیجانی به معنای توانایی درک، شناسایی، مدیریت و ابراز مناسب احساسات خود و دیگران است. برخلاف تصور رایج، هوش هیجانی به معنای سرکوب احساسات نیست؛ بلکه به فرد کمک می‌کند تا با درک درست هیجانات، رفتارهای سنجیده‌تری داشته باشد.
خودآگاهی (Self-Awareness)
توانایی شناسایی احساسات در لحظه و درک تأثیر آن‌ها بر افکار و رفتارهای فرد. برای مثال، آگاهی از اینکه چرا احساس خشم یا ناراحتی داریم.
خودمدیریتی (Self-Management)
مهارت کنترل هیجانات و واکنش‌ها در موقعیت‌های مختلف، به‌گونه‌ای که تصمیم‌گیری‌های فرد تحت تأثیر احساسات ناپایدار قرار نگیرد.
آگاهی اجتماعی (Social Awareness)
توانایی درک احساسات دیگران، همدلی با آن‌ها و خواندن نشانه‌های غیرکلامی مانند زبان بدن و لحن صدا.
مدیریت روابط (Relationship Management)
مهارت در ایجاد و حفظ روابط مؤثر، حل تعارض‌ها و ایجاد تعاملات سازنده با دیگران.
انگیزه درونی (Intrinsic Motivation)
داشتن انگیزه‌ای درونی برای پیشرفت، بدون وابستگی به پاداش‌های بیرونی.
نام‌گذاری احساسات: بیان شفاهی احساسات (مانند "احساس خشم دارم" یا "غمگین هستم") کمک می‌کند تا ذهن آن‌ها را بهتر پردازش کند.
پرهیز از قضاوت: هیچ احساسی به‌تنهایی بد یا خوب نیست؛ هر احساسی پیام خاصی برای ما دارد.
فاصله‌گذاری با واکنش: پیش از هر واکنش، چند لحظه تأمل و تنفس عمیق می‌تواند مانع از تصمیمات هیجانی شود.
توجه به نشانه‌های بدنی: بسیاری از احساسات از طریق بدن خود را نشان می‌دهند؛ شناخت این نشانه‌ها به کنترل بهتر آن‌ها کمک می‌کند.
رفتار مهربانانه با خود: پذیرش احساسات و پرهیز از سرزنش خود، یکی از نشانه‌های رشد هیجانی است.
