روابط بین جداول (Relationships) در Microsoft Access

در Microsoft Access، یکی از ویژگی‌های اصلی برای مدیریت داده‌ها، ایجاد روابط (Relationships) بین جداول مختلف است. این روابط به شما کمک می‌کنند تا داده‌ها را در جداول مختلف مرتبط کرده و از آن‌ها استفاده کنید. روابط به‌طور عمده در پایگاه‌های داده رابطه‌ای (Relational Databases) استفاده می‌شوند.

در ادامه به توضیح انواع روابط و نحوه ایجاد آن‌ها در Access می‌پردازیم.

 

1. انواع روابط بین جداول

در Access، می‌توان سه نوع رابطه اصلی بین جداول ایجاد کرد:

الف) رابطه یک به یک (One-to-One Relationship)

• تعریف: در این نوع رابطه، هر رکورد در جدول اول با تنها یک رکورد در جدول دوم مرتبط است و بالعکس.
• ویژگی‌ها:
  • این نوع رابطه نسبتاً نادر است.
  • ممکن است برای حفظ اطلاعات حساس یا ذخیره داده‌هایی که فقط یک رکورد در جدول دیگر دارند، استفاده شود.
  • معمولاً زمانی استفاده می‌شود که بخواهیم داده‌ها را بین دو جدول تقسیم کنیم.

مثال:
یک جدول که شامل اطلاعات مربوط به شخصیت‌ها (مانند شناسه و نام) است و جدول دیگری که شامل اطلاعات تماس شخصی (مانند شماره تلفن و ایمیل) است. این دو جدول می‌توانند با استفاده از یک رابطه یک به یک به هم متصل شوند.

 

ب) رابطه یک به چند (One-to-Many Relationship)

• تعریف: در این نوع رابطه، یک رکورد در جدول اول می‌تواند به چندین رکورد در جدول دوم مرتبط باشد، اما هر رکورد در جدول دوم فقط به یک رکورد در جدول اول مربوط می‌شود.
• ویژگی‌ها:
  • این نوع رابطه رایج‌ترین نوع رابطه است.
  • جدول اول معمولاً به‌عنوان جدول والد (Parent Table) و جدول دوم به‌عنوان جدول فرزند (Child Table) شناخته می‌شود.
  • کلید اصلی جدول اول به‌عنوان کلید خارجی (Foreign Key) در جدول دوم استفاده می‌شود.

مثال:
یک جدول که شامل اطلاعات مربوط به دوره‌های تحصیلی است (که هر دانش‌آموز ممکن است در چندین دوره شرکت کند) و جدول دیگری که شامل دانش‌آموزان است. یک رابطه یک به چند بین جدول دوره‌ها و جدول دانش‌آموزان ایجاد می‌شود، زیرا یک دانش‌آموز می‌تواند در چند دوره شرکت کند، اما هر دوره تنها یک دانش‌آموز در آن ثبت‌نام دارد.

 

پ) رابطه چند به چند (Many-to-Many Relationship)

• تعریف: در این نوع رابطه، یک رکورد در جدول اول می‌تواند با چندین رکورد در جدول دوم مرتبط باشد و هر رکورد در جدول دوم نیز می‌تواند به چندین رکورد در جدول اول مرتبط باشد.
• ویژگی‌ها:
  • برای پیاده‌سازی این نوع رابطه معمولاً از یک جدول میانه یا جدول اتصال (Junction Table) استفاده می‌شود.
  • جدول میانه به‌عنوان رابط بین دو جدول عمل می‌کند و معمولاً شامل دو کلید خارجی است که هر یک از جداول را به هم متصل می‌کنند.

مثال:
یک جدول که شامل کتاب‌ها است و جدول دیگری که شامل نویسندگان است. چون یک کتاب می‌تواند توسط چند نویسنده نوشته شده باشد و یک نویسنده می‌تواند چند کتاب داشته باشد، باید یک جدول اتصال ایجاد کرد که شامل شناسه کتاب و شناسه نویسنده باشد تا این رابطه چند به چند پیاده‌سازی شود.

 

2. نحوه ایجاد روابط بین جداول

برای ایجاد روابط بین جداول در Microsoft Access مراحل زیر را دنبال کنید:

گام اول: وارد کردن نمای روابط (Relationships View)

1. ابتدا در Access، به تب Database Tools بروید.
2. گزینه Relationships را انتخاب کنید.
3. در پنجره باز شده، تمام جداول موجود در پایگاه داده شما نمایش داده می‌شود.

گام دوم: ایجاد رابطه بین جداول

1. برای ایجاد رابطه، روی یک فیلد (معمولاً کلید اصلی) در یکی از جداول کلیک کنید و آن را به فیلد مرتبط (معمولاً کلید خارجی) در جدول دیگر بکشید.
2. پنجره Edit Relationships باز می‌شود، که در آن می‌توانید نوع رابطه (یک به یک، یک به چند، یا چند به چند) را مشخص کنید.
3. تأیید کنید که کلید خارجی (Foreign Key) به درستی در جدول مقصد اضافه شده است و گزینه‌های Referential Integrity را انتخاب کنید:
   • Enforce Referential Integrity: این گزینه تضمین می‌کند که هیچ رکوردی در جدول فرزند وجود ندارد که به رکورد غیرموجود در جدول والد اشاره کند.
   • Cascade Update Related Fields: در صورت تغییر مقدار کلید اصلی، این تغییر به‌طور خودکار در جدول فرزند به‌روزرسانی می‌شود.
   • Cascade Delete Related Records: در صورت حذف رکورد در جدول والد، رکوردهای مرتبط در جدول فرزند نیز حذف خواهند شد.

گام سوم: ذخیره رابطه

پس از تنظیم روابط، روی Create کلیک کنید تا رابطه جدید ایجاد شود.

 

3. نتیجه‌گیری

ایجاد روابط بین جداول در Access به شما کمک می‌کند تا داده‌ها را به‌طور مؤثر و سازمان‌یافته مدیریت کنید. استفاده از رابطه یک به چند و رابطه چند به چند می‌تواند باعث کاهش داده‌های تکراری و بهبود سرعت جستجو و گزارش‌گیری شود. روابط به‌ویژه برای حفظ یکپارچگی داده‌ها و انجام تحلیل‌های پیچیده بسیار مفید هستند.