مدیریت دستورات پایه در CentOS
در CentOS، مدیریت دستورات پایه یعنی آشنایی و استفاده از مهم‌ترین فرمان‌های لینوکس که برای کار روزمره (مدیریت فایل، کار با کاربران، سرویس‌ها، و بسته‌ها) لازم هستند. این مهارت اولین گام برای مدیریت سیستم محسوب می‌شود.
1. مدیریت فایل‌ها و پوشه‌ها
| دستور | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| pwd | نمایش مسیر فعلی | pwd |
| ls | لیست فایل‌ها و پوشه‌ها | ls -l (جزئیات) |
| cd | تغییر مسیر | cd /var/log |
| cp | کپی فایل/پوشه | cp file.txt /tmp/ |
| mv | جابه‌جایی یا تغییر نام | mv old.txt new.txt |
| rm | حذف فایل | rm file.txt |
| mkdir | ساخت پوشه | mkdir backup |
| rmdir | حذف پوشه خالی | rmdir emptydir |
2. مدیریت نمایش و جستجوی متن‌ها
| دستور | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| cat | نمایش محتوای فایل | cat /etc/hosts |
| more / less | نمایش محتوای طولانی صفحه به صفحه | less file.txt |
| head | نمایش اولین خطوط | head -n 20 log.txt |
| tail | نمایش آخرین خطوط | tail -f /var/log/messages |
| grep | جستجو در متن‌ها | grep error log.txt |
3. مدیریت کاربران و مجوزها
| دستور | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| useradd | افزودن کاربر جدید | sudo useradd ali |
| passwd | تعیین یا تغییر رمز کاربر | sudo passwd ali |
| usermod | تغییر ویژگی کاربر | sudo usermod -aG wheel ali |
| id | نمایش UID و گروه‌ها | id ali |
| chmod | تغییر سطح دسترسی | chmod 644 file.txt |
| chown | تغییر مالکیت فایل | chown ali:ali file.txt |
4. مدیریت بسته‌ها (Yum/DNF)
| دستور | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| yum install | نصب بسته | sudo yum install nano |
| yum remove | حذف بسته | sudo yum remove nano |
| yum update | به‌روزرسانی همه بسته‌ها | sudo yum update |
| yum search | جستجوی بسته | yum search httpd |
| rpm -q | پرس‌وجوی نسخه بسته | rpm -q httpd |
5. مدیریت سرویس‌ها و Systemd
| دستور | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| systemctl start | شروع سرویس | sudo systemctl start httpd |
| systemctl stop | توقف سرویس | sudo systemctl stop firewalld |
| systemctl enable | فعال‌سازی در بوت | sudo systemctl enable sshd |
| systemctl disable | غیرفعال‌سازی در بوت | sudo systemctl disable httpd |
| systemctl status | نمایش وضعیت سرویس | systemctl status nginx |
6. مدیریت شبکه
| دستور | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| ip addr | نمایش IP | ip addr show |
| ping | تست اتصال | ping google.com |
| curl | درخواست به URL | curl http://example.com |
| nmcli | کنترل NetworkManager | nmcli dev status |
7. مدیریت فرآیندها
| دستور | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| ps | نمایش فرآیندها | ps aux |
| top / htop | نمایش زنده مصرف منابع | top |
| kill | خاتمه فرآیند | kill 1234 |
| killall | خاتمه همه فرآیندهای یک نام | killall firefox |
8. مدیریت فشرده‌سازی و آرشیو
| دستور | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| tar | آرشیو کردن | tar -czvf backup.tar.gz folder/ |
| gzip | فشرده‌سازی سریع | gzip file.txt |
| gunzip | باز کردن gzip | gunzip file.txt.gz |
| unzip | باز کردن zip | unzip archive.zip |
9. نکات مهم امنیتی
- همیشه قبل از اجرای دستور با sudo از پیامد آن مطمئن شوید.
- با history می‌توانید لیست دستورات تایپ‌شده را ببینید.
- برای پاک کردن شل از دستورات حساس، می‌شود history -c را زد.
