مدیریت منابع و پایش سیستم در CentOS

در CentOS برای مدیریت منابع و پایش سیستم (System Monitoring & Resource Management) ابزارهای دستوری و گرافیکی متنوعی وجود دارد که می‌توان با آن‌ها مصرف CPU، RAM، دیسک، شبکه و فرآیندها را بررسی و در صورت نیاز مدیریت کرد.

1. پایش لحظه‌ای وضعیت سیستم

top – وضعیت زنده پردازنده و فرآیندها

top

کلید M → مرتب‌سازی بر اساس مصرف RAM
کلید P → مرتب‌سازی بر اساس مصرف CPU
کلید q → خروج

htop – نسخه گرافیکی‌تر top

dnf install htop -y

htop

رابط رنگی و پیمایش آسان بین فرآیندها.

2. بررسی بار سیستم

uptime – خلاصه وضعیت

uptime

نمایش مدت روشن بودن سیستم و بار میانگین (load average).

vmstat – تحلیل منابع

vmstat 2 5

هر ۲ ثانیه به مدت ۵ بار اطلاعات منابع را نشان می‌دهد.

3. بررسی استفاده از حافظه

free -h

Mem → حافظه اصلی (RAM)
Swap → فضای تعویض (Swap)

4. بررسی استفاده از دیسک

df – فضای دیسک

df -h

du – حجم یک مسیر خاص

du -sh /var/log

5. مدیریت فرآیندها

مشاهده فرآیندها

ps aux

پیدا کردن PID سرویس/ برنامه

pidof nginx

توقف یک فرآیند

kill PID

kill -9 PID   # توقف اجباری

6. مانیتورینگ شبکه

وضعیت رابط‌ها

ip -s link

سرعت و حجم ترافیک لحظه‌ای

dnf install iftop -y

iftop

نمایش مصرف پهنای‌باند در لحظه بر اساس IP/پورت.

مشاهده اتصالات فعال

ss -tulnp

7. نظارت روی لاگ‌ها

systemd:

journalctl -xe

فایل‌های لاگ سنتی:

tail -f /var/log/messages

یا برای بررسی خطاهای سیستم:

tail -f /var/log/syslog   # بسته به تنظیمات

8. ابزارهای پیشرفته

iotop → نمایش مصرف I/O دیسک:

dnf install iotop -y

iotop

sar (بسته sysstat) → گزارش‌گیری تاریخچه استفاده از منابع:

dnf install sysstat -y

sar -u 5 3   # CPU هر 5 ثانیه به مدت 3 بار

glances → پایش جامع همه منابع:

dnf install glances -y

glances

9. نکات مدیریتی

برای بهینه‌سازی مصرف، فرآیندهای پرمصرف را شناسایی و سرویس‌های غیرضروری را متوقف کنید:

systemctl disable --now servicename

از ابزارهای مانیتورینگ طولانی‌مدت مثل Zabbix یا Nagios برای سرورهای حیاتی استفاده کنید.
Load Average باید متناسب با تعداد هسته CPU باشد؛ مثلاً برای سیستم ۴ هسته‌ای، Load Average بالاتر از 4.0 نشان‌دهنده فشار زیاد است.